.........................................ΕΛΛΑΔΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ - Αρχαιολογικοί χώροι και Μνημεία στην Ελλάδα. Ελληνικός Πολιτισμός


«Όποιος ελεύθερα συλλογάται συλλογάται καλά», Ρήγας Φεραίος Βελενστινλής

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Τετάρτη 28 Μαρτίου 2018

Ισιδα βρεφοκρατούσα

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ


Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη *

Ο τρόπος με το οποίο η μεσσηνιακή κοινωνία αντιμετώπισε κατά καιρούς τα πολυπληθή έργα γλυπτικής από ορείχαλκο ή μάρμαρο που κοσμούσαν τα δημόσια οικοδομήματα της πόλης τους δεν ήταν ενιαίος, ιδιαίτερα στην ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, όταν ο χριστιανισμός είχε επεκταθεί σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Ορισμένα από τα πρώιμα έργα άλλαξαν θέση, ταυτότητα, χρήση και μορφή, ακόμη και φύλο, με μερική ή ολική επεξεργασία, στο πλαίσιο μιας διεργασίας που αποκαλείται ανακύκλωση.
Υπάρχουν βεβαίως και περιπτώσεις ολικής καταστροφής μαρμάρινων έργων, με κατακερματισμό για λόγους θρησκευτικούς, άλλα κυρίως για λόγους μετατροπής τους σε οικοδομικό υλικό - και ιδιαίτερα ασβέστη. Ωστόσο, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο της consecratio cristiana, του καθαγιασμού και «εκχριστιανισμού» παγανιστικών αγαλμάτων με την εγχάραξη σταυρών ή άλλων χριστιανικών συμβόλων στο πρόσωπο ή σε αθέατα σημεία του κεφαλιού ή του κορμιού τους.

Η ΜΥΡΙΩΝΥΜΟΣ ΘΕΑ
Από τα έργα που αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές της αρχαίας Μεσσήνης ιδιαίτερα σημαντικό και πολυσήμαντο, παρά τα σπασίματα και τις ελλείψεις, είναι το άγαλμα της θεάς Ισιδας, που καθισμένη θηλάζει το παιδί της, τον Ωρο (εικόνα). Αυτό το πρωτότυπο σε σύλληψη και πλήρως εξελληνισμένο άγαλμα της πανάρχαιας αιγυπτιακής θεότητας, αποτελεί έργο άριστης τέχνης των πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων. Το πρότυπό του ανάγεται πιθανότατα στην πτολεμαϊκή Αλεξάνδρεια του 3ου αι. π.Χ.
Η θεά φορά μακρύ χιτώνα με κοντά μανίκια, ζωσμένο ψηλά κάτω από το στήθος που αφήνει ακάλυπτο τον αριστερό της μαστό. Τα σανδαλοφόρα πέλματά της πατούν λοξά στο χαμηλό υποπόδιο, μόνο τα άκρα δάχτυλα εξέχουν από τις πτυχές του χιτώνα της. Πάνω από τον χιτώνα φορά ένα πλούσια πτυχωμένο ιμάτιο που καλύπτει το δεξί μέρος του κορμού και τους μηρούς της, ενώ ανά δυο ελικοειδείς πλόκαμοι από την πλούσια κόμη της πέφτουν στους ώμους δεξιά και αριστερά από το λαιμό. Με το αριστερό χέρι αγγίζει τρυφερά την πλάτη του παιδιού της ενώ, εκείνο, καθισμένο στην αγκαλιά της μητέρας του, ακουμπά το υψωμένο δεξί του στο αριστερό γυμνό στήθος της θεάς.
Η εικονογραφική συγγένεια της Ισιδας που θηλάζει το βρέφος Ωρο με τη βρεφοκρατούσα Θεοτόκο, την Παναγία της δικής μας θρησκείας, είναι προφανής. Η θεά του Νείλου με τα δέκα χιλιάδες ονόματα, η μυριώνυμος Ισιδα, ταυτίστηκε με πολυάριθμες θεότητες του αρχαίου ελληνικού Πανθέου, συμπεριλαμβανομένης της Δήμητρας, σύμφωνα με μαρτυρία του Ηρόδοτου (2.59) - και θεωρήθηκε εφευρέτης του σίτου και όλων των καρπών της γης. Αγαπήθηκε με πάθος και λατρεύτηκε από τους κατοίκους της ελλαδικής χερσονήσου και των νησιών ως την ύστερη αρχαιότητα, ενώ πολλές από τις υποστάσεις της, όπως εκείνη της Ισιδας Πελαγίας, προστάτιδας των ναυτικών, ενσωματώθηκαν στη χριστιανική πίστη.
Ενας σταυρός χαραγμένος διακριτικά στην κάτω παρυφή του ιματίου της μεσσηνιακής βρεφοκρατούσας Ισιδας αναγνωρίζεται ως σύμβολο καθαγιασμού, μια consecratio cristiana που μεταβάλλει την υπόσταση του έργου, το “εκχριστιανίζει”.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΜΥΗΣΗΣ
Το αρχιτεκτονικό συγκρότημα που ήλθε στο φως αμέσως νότια από το Θέατρο της αρχαίας Μεσσήνης ταυτίζεται με το ιερό της Ισιδος που είδε ο Παυσανίας στη θέση αυτή. Στο νότιο τμήμα του συγκροτήματος αποκαλύπτεται ένα πλέγμα από οκτώ υπόγειες ανισομεγέθεις αίθουσες μεγάλων διαστάσεων και βάθους που ξεπερνά τα 6 μέτρα. Είναι διαταγμένες σε δυο παράλληλες σειρές, που καλύπτουν έκταση 10 Χ 50 μ. περίπου, και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω αψιδωτών θυραίων ανοιγμάτων ύψους 4 μέτρων κατά μέσο όρο.
Η λειτουργία του συγκροτήματος σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με τελετουργίες μύησης, όπου ο ρόλος του νερού ήταν ουσιαστικός για την μετάβαση του μυημένου στον κόσμο των πιστών της αιγυπτιακής λατρείας, όπως συμβαίνει στην τέλεση του μυστηρίου της βάπτισης.
Σε όλα σχεδόν τα γνωστά ιερά της Ισιδος της Ελληνιστικής και της Ρωμαϊκής περιόδου στον ελλαδικό χώρο και την ιταλική χερσόνησο, η παρουσία δεξαμενών νερού είναι δεδομένη. Οι μύστες, μετά από κατήχηση που δέχονταν καθισμένοι σε λίθινα έρανα, έπρεπε σε συνέχεια να βυθιστούν στο νερό των δεξαμενών, στο πλαίσιο μιας τελετουργικής πράξης που συμβόλιζε το θάνατο του Οσίριδος από πνιγμό στα νερά του Νείλου και την ανάστασή του. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Περί Ισιδος, 39), κατά τη διάρκεια της τέλεσης των μυστηρίων του Οσίριδος, ο ιερέας βάδιζε στο νερό κρατώντας ένα δοχείο στο οποίο συγκέντρωνε συμβολικά τα επιπλέοντα μέλη του Οσίριδος. Από disjecta membra (μέλη διάσπαρτα) ανέστησε τον γιο της η μητέρα του Ισιδα.
Η μεταφορά στοιχείων της μυητικής αυτής τελετουργίας στο χριστιανισμό είναι προφανής, ενώ η εγγύτητα των δύο ιερών στην αρχαία Μεσσήνη, του ιερού της Ισιδας και της χριστιανικής εκκλησίας των χρόνων του Ιουστινιανού, φαίνεται ότι δεν είναι τυχαία.

_____________

Πέμπτη 22 Μαρτίου 2018

Ανθεστήρια, η μεγάλη γιορτή της άνοιξης

    Ιστορία     
(Φωτ. Αττική ερυθρόμορφη οινοχόη που χρησιμοποιούνταν στα Ανθεστήρια)

Κάθε χρόνο στις αρχές του Μάρτη οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν επί τρεις μέρες την αναγέννηση της φύσης προς τιμήν του Λιμναίου Διονύσου και του Χθόνιου Ερμή, κάνοντας ταυτόχρονα ανάκληση στις ψυχές των νεκρών.

Οι αρχαίοι Έλληνες την αφιέρωναν στον Διόνυσο και γινόταν τον μήνα Ανθεστηριώνα. Η γιορτή διαρκούσε τρεις ημέρες και συμβόλιζε την αναγέννηση της φύσης και το ξύπνημα των νεκρών. Ήταν ένα μεγάλο συμπόσιο στο οποίο τηρούνταν παλιά παραδοσιακά έθιμα, επικρατούσε εύθυμη ατμόσφαιρα, ενώ στο γλέντι συμμετείχαν και παιδιά. Όπως και στο Πάσχα των ορθόδοξων χριστιανών, τα Ανθεστήρια κινούνταν ανάμεσα σε δύο άκρα: την άκρατη χαρά για τη ζωή και τη βαθιά θλίψη για τον θάνατο. Ήταν μια γιορτή αφιερωμένη στη φύση, στα λουλούδια και στο κρασί, μια ευκαιρία για γλέντι και για να πάρουν δώρα τα μικρά παιδιά. Συγχρόνως, οι αρχαίοι Αθηναίοι πίστευαν ότι τις πρώτες μέρες των Ανθεστηρίων τα πνεύματα των νεκρών επέστρεφαν και κυκλοφορούσαν μέσα στην πόλη και με το τέλος των εορτασμών έπρεπε να τα απωθήσουν πάλι στον Κάτω Κόσμο.

Η πρώτη μέρα της γιορτής ονομαζόταν Πιθοίγια, γιατί τότε άνοιγαν τους πίθους με το καινούργιο κρασί. Πρόσφεραν από αυτό πρώτα στον θεό Διόνυσο, στο εν Λίμναις ιερό του στην Αθήνα, που βρισκόταν κάπου νοτίως της Ακρόπολης, ίσως κοντά στον Ιλισό. Το ιερό λειτουργούσε μόνον αυτήν τη μέρα του χρόνου και καμία άλλη. Η συγκεκριμένη, όπως και η επόμενη, ήταν απόλυτη αργία για όλους τους Αθηναίους, ακόμη και για τους δούλους, και σε κάθε αθηναϊκό σπίτι οργανωνόταν από ένα μεγάλο συμπόσιο.

Η δεύτερη ήταν η κύρια μέρα της γιορτής και ονομαζόταν Χοές. Αυτήν τη μέρα οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν στο εορταστικό οικογενειακό συμπόσιο ένα πολύ χαρακτηριστικό μικρό αγγείο, μια μικρή οινοχόη, που έφερε την ονομασία «χους». Καθένας είχε τον δικό του χουν και ήταν ίδιος σε μέγεθος για όλους. Επάνω στα αγγεία αυτά σώζονται παραστάσεις που προσφέρουν πολυτιμότατες πληροφορίες τόσο για τον εορτασμό των Ανθεστηρίων όσο και, κυρίως, για τη ζωή των παιδιών. Κι αυτό γιατί τη δεύτερη μέρα των Ανθεστηρίων, κατά το έθιμο, στο οικογενειακό συμπόσιο λάμβαναν μέρος για πρώτη φορά τα νέα μέλη κάθε οικογένειας, τα τρίχρονα παιδιά, στα οποία οι μεγάλοι χάριζαν το δικό τους κανατάκι. Έτσι, συχνότατα αυτά τα κανατάκια διακοσμούνταν με παραστάσεις που εικονίζουν παιδιά σε διάφορες δραστηριότητες. Είναι χαρακτηριστικό, και συγκινητικό, ότι όταν ένα παιδάκι πέθαινε πριν γιορτάσει τα πρώτα του επίσημα Ανθεστήρια, οι δικοί του έβαζαν συνήθως μαζί του στον τάφο τον χουν που δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει.

Το συμπόσιο της δεύτερης μέρας των Ανθεστηρίων γινόταν σε κλίμα περίσκεψης. Υπήρχαν, βέβαια, στεφάνια με άνθη και κρασί, ενώ διοργανωνόταν πλούσιο γεύμα, ακόμη και διαγωνισμοί οινοποσίας, χωρίς όμως μουσική και χορό – το δείπνο γινόταν σιωπηλά. Το βράδυ της δεύτερης μέρας, μετά το τέλος του συμποσίου, όλοι οι Αθηναίοι κατευθύνονταν εν πομπή υπό το φως των δαυλών στο ιερό του Διονύσου εν Λίμναις για να του αφιερώσουν τα άνθινα στεφάνια και τις χοές τους – αυτό θα ήταν ένα πραγματικά αξιοθαύμαστο θέαμα. Οι χοές και τα στεφάνια των λουλουδιών παραδίδονταν στην ιέρεια του Διονύσου, που ήταν η σύζυγος του Άρχοντα Βασιλέα της πόλης, η Βασίλισσα ή Βασιλίννα, και μαζί με δεκατέσσερις σεβάσμιες Αθηναίες λειτουργούσαν για την ημέρα εκείνη το ιερό. Η τρίτη μέρα των Ανθεστηρίων ονομαζόταν Χύτροι. Η ονομασία οφείλεται στις πήλινες χύτρες μέσα στις οποίες μαγείρευαν διάφορα δημητριακά και όσπρια, τα κόλλυβα για τις ψυχές των νεκρών, που αφιέρωναν στον Χθόνιο Ερμή την ημέρα αυτή. Με την εορτή των Ανθεστηρίων σχετίζεται μια ενδιαφέρουσα παροιμιώδης φράση: «Θύραζε Κάρες, ουκ έτ' Ανθεστήρια», δηλαδή «έξω από εδώ Κάρες, δεν είναι ακόμα Ανθεστήρια». Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς προέκυψε η φράση, αν για παράδειγμα με τη λέξη Κάρες εννοούνταν οι Κάρες μέτοικοι ή οι ψυχές (κήρες) των νεκρών που έπρεπε να επιστρέψουν στον Κάτω Κόσμο με το τέλος της γιορτής. Πάντως, κατέληξε να χρησιμοποιείται σαν το νεοελληνικό «δεν είναι κάθε μέρα τ' Αϊ-Γιαννιού».

Πηγή: lifo.gr
από nskarmoutsos

Τετάρτη 21 Μαρτίου 2018

«Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια» - Νέες παρουσιάσεις για την περιοδική έκθεση

 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

        Ελευσίνα       
τα μεγάλα μυστήρια

νέες παρουσιάσεις
23/3/2018 – 27/5/2018

Την Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018, το Μουσείο Ακρόπολης ξεκινάει νέες παρουσιάσεις για την περιοδική έκθεση «Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια».
Κάθε εβδομάδα, οι επισκέπτες μπορούν να ταξιδέψουν στην αρχαία Ελευσίνα με οδηγούς τους Αρχαιολόγους-Φροντιστές του Μουσείου και αφετηρία τα εκθέματα της περιοδικής έκθεσης «Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια». Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν σε έναν εκθεσιακό χώρο με τη μορφή του Ελευσινιακού τελεστηρίου και να ανακαλύψουν σημαντικά έργα για τα μεγάλα μυστήρια της Ελευσίνας, καθώς και τη σύνδεση της Ελευσίνας με την Αθήνα και την Ακρόπολη.

Χρήσιμες πληροφορίες
Ελληνικά: κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, στη 1 μ.μ.
Αγγλικά: κάθε Κυριακή, στις 11 π.μ.
Διάρκεια: 45 λεπτά
Συμμετοχές: Εγγραφές γίνονται τις ημέρες των παρουσιάσεων στο Γραφείο Πληροφοριών στην είσοδο του Μουσείου. Ισχύει για περιορισμένο αριθμό επισκεπτών. Τηρείται σειρά προτεραιότητας.
Κόστος συμμετοχής: Η θεματική παρουσίαση είναι ελεύθερη. Απαραίτητη προϋπόθεση μόνο η έκδοση εισιτηρίου της περιοδικής έκθεσης (3 ευρώ).

* * *

Αναμνηστικά προϊόντα της έκθεσης στα Πωλητήρια

Το Μουσείο Ακρόπολης προτείνει στους επισκέπτες μια σειρά αναμνηστικών προϊόντων που σχεδιάστηκαν στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια». Τα προϊόντα είναι διαθέσιμα στα Πωλητήρια του Μουσείου Ακρόπολης. 
Η συλλογή προϊόντων «Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια» περιλαμβάνει ένα πορσελάνινο διακοσμητικό περιστέρι, μια κούπα Bone China, τέσσερα μικρά σημειωματάρια και ένα επιχρυσωμένο μπρούντζινο κόσμημα, ενώ σύντομα θα είναι διαθέσιμος και ο οδηγός της έκθεσης.

Πληροφορίες 
Πωλητήρια: shops@theacropolismuseum.gr
Εμπορικό τμήμα: vicky.melikidou@theacropolismuseum.gr / 210 9000959

* * *
Περιοδική έκθεση «Ελευσίνα. Τα μεγάλα μυστήρια»


Στην έκθεση παρουσιάζονται τα σημαντικότερα έργα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Ελευσίνα όπως το μοναδικό άγαλμα της Φεύγουσας Περσεφόνης, το πρώιμο κλασικό ανάγλυφο με την παράσταση Δήμητρας και Κόρης, ιερά σκεύη όπως κέρνοι, πλημοχόες και θυμιατήρια, αλλά και μνημεία με παραστάσεις των πρωταγωνιστών των μεγάλων μυστηρίων, του Ιεροφάντη και του Δαδούχου. 
Στην έκθεση περιλαμβάνονται και ευρήματα από το Ελευσίνιο της Αθήνας αλλά και την Ιερά Οδό, δεδομένου ότι η πανηγυρική πομπή ξεκινούσε από την Αθήνα με πλήθος μυημένων και υποψηφίων για μύηση και κατέληγε στο τελεστήριο της Ελευσίνας. Για το λόγο αυτό παρουσιάζεται, πριν από την είσοδο στην έκθεση, ένα ανάγλυφο από την περιοχή του Ελευσινείου και ορισμένα χαρακτηριστικά ευρήματα από το Ιερό της Αφροδίτης που βρίσκεται δίπλα στην Ιερά Οδό, στην περιοχή του Δαφνίου. 

Ο εκθεσιακός χώρος έχει τη μορφή του Ελευσινιακού τελεστηρίου, με το κτίριο του σκοτεινού ανακτόρου σε σμίκρυνση όπου παρουσιάζεται ένα δεκαπεντάλεπτο βίντεο με αεροφωτογραφίες της Ιεράς Οδού, αναπαραστάσεις, προπλάσματα, τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και εμβληματικά εκθέματα.
Η έκθεση οργανώθηκε από το Μουσείο της Ακρόπολης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής.
* * *

___________

Σάββατο 17 Μαρτίου 2018

Λεπτομερεια που δειχνει το μεγαλειο των γλυπτων του Παρθενωνα

Giorgos Houliaras
         ΑΘΗΝΑ

Οπως φαινεται απο τις φωτογραφιες η πλατη του γλυπτου του Διονυσου απο το ανατολικο αετωμα ειναι απολυτως δουλεμενη αν και δεν θα την εβλεπε καποιος ποτε, λογω του υψους στο οποιο βρσκοταν και τη θεση εμπροσθεν του τυμπανου του αετωματος. 
Ειναι συγκλονιστικο να σκεφτει κανεις την τελειοτητα αυτων των γλυπτων ηταν δουλεμενα και κει που δεν βλεποταν..και τι ομωπλατη!! φυσικα μπορεσε να φανει και να φωτογραφηθει καθως αποκαθηλωθηκε  απο τη θεση του...

Λεπτομερεια που δειχνει το μεγαλειο των γλυπτων του Παρθενωνα.

Δευτέρα 5 Μαρτίου 2018

ΕΛΕΥΣΙΝΑ. Μουσειο Ακροπολης. Αντιγραφο του αετωματος του Παρθενωνα του 2ου αιωνα μ.χ.


 Giorgos Houliaras 
ΑΘΗΝΑ



ΕΛΕΥΣΙΝΑ. Μουσειο Ακροπολης. Αντιγραφο του αετωματος του Παρθενωνα του 2ου αιωνα μ.χ. απο μικρο Ρωμακο Ναο Ελευσινα...πολυ ενδιαφερον καθως θα μπορουσαμε να δουμε, αν ειχαν βρεθει ολες οι φιγουρες, τη μορφη του πρωτοτυπου..η κεντρικη φιγουρα της Αθηνας εχει χαθει απο αυτο του Παρθενωνα. Η παρασταση του Κεκροπα και της κορης του ειναι πιστο αντιγραφο του πρωτοτυπου...



Κυριακή 4 Μαρτίου 2018

Έτος «Αρχαίας Ελίκης» το 2018!

Οι εκδηλώσεις θα είναι όλες αφιερωμένες στην Αρχαία Ελίκη
ΣΕΙΡΑ ΕΠΕΤΕΙΑΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΕΛ

Με τη συμπλήρωση 30 χρόνων ερευνητικού έργου για την Αρχαία Ελίκη από την Ντόρα Κατσωνοπούλου και την ομάδα του Ερευνητικού Προγράμματος Αρχαίας Ελίκης – Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών, ΕΦΑΕΛ – η Εταιρεία Φίλων Αρχαίας Ελίκης ανακηρύσσει το τρέχον έτος 2018 ως «Έτος Αρχαίας Ελίκης» και προγραμματίζει σειρά εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν σε όλη τη διάρκεια του έτους, σε συνεργασία και με άλλους τοπικούς φορείς.

Οι εκδηλώσεις θα είναι όλες αφιερωμένες στην Αρχαία Ελίκη, και σκοπό έχουν τιμώντας το πολύχρονο και δύσκολο έργο των ερευνητών να αναδείξουν το ιστορικό 30 χρόνων ερευνών, τις σημαντικές ανακαλύψεις και τα πλούσια ευρήματα, αλλά και να παρουσιάσουν όλους εκείνους (πρόσωπα και φορείς) που εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν με θέμα την ιστορία της Αρχαίας Ελίκης και την ανακάλυψή της μέσα από το επιστημονικό έργο της Ντόρας Κατσωνοπούλου και της ερευνητικής ομάδας.

Ο κύκλος των επετειακών εκδηλώσεων θα ανοίξει τους μήνες Απρίλιο-Μάιο και θα ολοκληρωθεί το φθινόπωρο με την κεντρική ομιλία της Ντόρας Κατσωνοπούλου και την παρουσίαση για πρώτη φορά στο κοινό του ιστορικού της έρευνας, των δυσκολιών που αντιμετώπισε και των πλούσιων και σημαντικών ευρημάτων που οδήγησαν στην ταυτοποίηση του χώρου της Αρχαίας Ελίκης, καταρρίπτοντας όλους τους μύθους του παρελθόντος αναφορικά με τη θέση και τη σημασία της Αρχαίας Ελίκης.
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΙΛΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΙΚΗΣ/ THE HELIKE SOCIETY
___________
Δημοσιεύτηκε στις 05/02/2018 από Proti Online
https://www.facebook.com/ancient.helike/